《满庭芳促织儿》原文及翻译赏析

作者：张鎡 朝代：宋朝

《满庭芳促织儿》原文及翻译赏析原文：

古诗简介

《满庭芳·促织儿》是南宋词人张镃所作的一首词。此词上阕前五句刻画环境，后五句叙述静听蛩唱以及由此引起的联想。下阕转写人事与蟋蟀的对应关系。一气呵成，从蟋蟀而人，由“儿时”而老大，触动悲怀满腹。

翻译/译文

月光清澈如水，沐浴着高高的梧桐林。夜露润湿幽暗的秋草，宝钗楼外秋意正深。青苔沿着墙根伸展，忽见一个萤火虫坠下墙阴。静静地听着蟋蟀的叫声，断断续续，声声凄凉。它并不是为了寻求伴侣，而是殷勤地督促妇女织布做衣，可谓费尽了苦心。曾记得孩提时，小伙伴相互招呼着，提着灯笼四处搜寻蟋蟀。端水灌进蟋蟀的洞穴里，又放轻脚步仔细听着，追寻逃跑蟋蟀的声音。任凭月光花影铺了满身，独自一个人也要追踪。将逮到的蟋蟀兴致勃勃地带到精美的厅堂参加戏斗，与他人的蟋蟀决一雌雄，亭台般的小笼小巧而涂金色。而今不必再度提起幼年趣事，雅兴已经没了。蟋蟀正在我的床下发出低吟，在寒冷的夜里陪伴着我这孤独的人哀叹悲吟。

注释

⑴促织：蟋蟀。⑵漙（tuán）：露水多。⑶宝钗楼：唐宋时咸阳酒楼名。⑷土花：青苔，苔藓。⑸劝：催促。⑹机心：原指机巧功利之心。这里是说蟋蟀为“劝织”而煞费苦心。⑺灌穴：古时抓蟋蟀的一种方法，将水灌进蟋蟀穴，逼迫蟋蟀出来。⑻敛步：脚步很轻。⑼华堂：精美的厅堂。⑽亭台：指盛蟋蟀的笼子⑾笼巧妆金：因笼子小巧而涂金色。⑿渠：它。

创作背景

据姜夔《齐天乐》咏蟋蟀的小序，张鎡这首词是宋宁宗庆元二年（1196）在张达可家与姜夔会饮时，听到屋壁间蟋蟀声，两人同时写来交给歌者演唱的。

赏析/鉴赏

咏物词主要是借物抒情或托物言志，把个人的情感体验和志向选择寄寓在所咏的具体可感的形象中，化抽象为具体，化无形为有体，而且要使词人的主观情志与听咏的客观物象浑然一体，密不可分。张鎡这首词就达到了这一境界。上阕写听到蟋蟀声的感受。“月洗”五句，蟋蟀声发出的地方。词人首先刻画庭院秋夜的幽美环境。夜空澄明，高大的梧桐沐浴在月光之中。“洗”字传出秋月明净之美用字传神。《诗·郑风·野有蔓草》：“野有蔓草，零露漙兮。”毛《传》：“漙漙然盛多也。”“漙”字传出露水凝聚之美。宝钗楼，本是咸阳古迹，邵博曾饯客于楼上，歌李白《忆秦娥》词（《邵氏闻见后录》卷十九），这里借指杭州张达可家的楼台。张鎡字功甫（功父），旧字时可，祖籍西秦，张达可当是他的兄弟辈，所以信手拈来，寄寓对故乡的怀念之情。秋深，点出时令，在一个美好的月皎露漙的秋夜，墙下的苔藓顺着墙脚铺去。“沿”字化静态为动态，用字极生动巧妙。突然一点萤火，飘坠墙根，这就是蟋蟀发出声音的地方。许昂霄《词综偶评》云：“萤火句陪衬。”所谓陪衬，用视觉里的萤火衬托出听觉里的蟋蟀鸣声，用萤火坠落的无关情节，衬托出蟋蟀鸣声的中心题材。看萤火，听蟋蟀，富有生活情趣，而这种生活情趣是从闲适的生活中领略到的。《武林旧事》卷十录载了张鎡自己记叙的一年十二月燕游次序，题名《张约斋赏心乐事》，自序云：“余扫轨林扃，不知衰老，节物迁变，花鸟泉石，领会无余。每适意时，相羊小园，殆觉风景与人为一。”由于长期过着优游舒适生活的王孙，张鎡对这种情趣有很深的体会。“静听”五句写蟋蟀的鸣声和听者的感受。“断续”、“微韵”是蟋蟀鸣声的特点，“转”则有音调抑扬顿挫之致。“寒”与“凄咽悲沉”是词人听来的主观感受。“争求侣”与“殷勤劝织”，是词人对蟋蟀鸣声的理解和想象：蟋蟀鸣，一是为了求侣，二是为了促织。《太平御览》卷九百四十九引陆机《毛诗疏义》谓蟋蟀：“幽州人谓之促织，督促之言也。里语曰：趣织（即促织）鸣，懒妇惊。”破，尽也，煞也，与杨万里《题朝英进斋》诗“用破半生心”的破字用法相同，犹言促尽、促煞用词精当。蟋蟀的鸣声伴随和推动着织女纺织到晓。下阕追忆儿时捕蟋蟀、斗蟋蟀的情趣，反衬今日的孤独悲苦情怀，充满不胜今昔之感。“儿时”五句，写捕蟋蟀，最为后代词人所激赏。“呼灯”二句，刻画入微。“任满身”二句，尤为工细。贺裳《皱水轩词筌》评论说：“形容处，心细入丝发。”它将儿童的天真活泼以及带着稚气的小心和淘气，纯用白描语言，细细写出，给人以身临其境之感，周密称之为“咏物之入神者”（《历代诗余·词话》引）。“携向”二句，写斗蟋蟀。王仁裕《开元天宝遗事》：“每秋时，宫中妃妾皆以小金笼闭蟋蟀，置枕函畔，夜听其声。民间争效之。”从捕蟋蟀写到斗蟋蟀，补足当时情事，笔势连贯，一气呵成，为下面的感慨蓄势。“今休说”三句，今昔相较，感慨深远。《诗·豳风·七月》：“十月蟋蟀入我床下。”杜甫《促织》诗：“促织甚微细，哀音何动人。草根吟不稳，床下夜相亲。”今日的寂寞凄苦与儿时的欢乐情趣形成鲜明的对比，在这种对比的刺激下，正是欲扬还抑，欲展还收，欲说还休啊。张鎡于淳熙十四年（1187）自直秘阁、临安通判称疾去职，在家闲居，“畅怀林泉”，“安恬嗜静”（见《武林旧事》卷十所载《约斋桂隐百咏自序》），不免有孤寂之叹，所以末句也非浮泛之语。这首词采用明线结构，所以线索明晰，结构平实，虽运用了几个典故，但并不晦涩难懂。名家点评“功父《满庭芳》词咏蟋蟀儿，清隽幽美，实擅词家能事，有观止之叹。白石别构一格，下阕寄托遥深，亦足千古矣。”（郑文焯校《白石道人歌曲》）

张鎡简介

张鎡，字功甫，原字时可。因慕郭功甫，故易字功甫。号约斋。居临安（今浙江杭州），卜居南湖。今传《南湖集》十卷，《仕学规范》四十卷。著有《玉照堂词》一卷。《全宋词》存词八十四首。与辛弃疾有唱和，词风亦稍近之。好作咏物词。

《满庭芳促织儿》原文及翻译赏析拼音解读：

gǔ shī jiǎn jiè

《mǎn tíng fāng ·cù zhī ér 》shì nán sòng cí rén zhāng zī suǒ zuò de yī shǒu cí 。cǐ cí shàng què qián wǔ jù kè huà huán jìng ，hòu wǔ jù xù shù jìng tīng qióng chàng yǐ jí yóu cǐ yǐn qǐ de lián xiǎng 。xià què zhuǎn xiě rén shì yǔ xī shuài de duì yīng guān xì 。yī qì hē chéng ，cóng xī shuài ér rén ，yóu “ér shí ”ér lǎo dà ，chù dòng bēi huái mǎn fù 。

fān yì /yì wén

yuè guāng qīng chè rú shuǐ ，mù yù zhe gāo gāo de wú tóng lín 。yè lù rùn shī yōu àn de qiū cǎo ，bǎo chāi lóu wài qiū yì zhèng shēn 。qīng tái yán zhe qiáng gēn shēn zhǎn ，hū jiàn yī gè yíng huǒ chóng zhuì xià qiáng yīn 。jìng jìng dì tīng zhe xī shuài de jiào shēng ，duàn duàn xù xù ，shēng shēng qī liáng 。tā bìng bú shì wéi le xún qiú bàn lǚ ，ér shì yīn qín dì dū cù fù nǚ zhī bù zuò yī ，kě wèi fèi jìn le kǔ xīn 。céng jì dé hái tí shí ，xiǎo huǒ bàn xiàng hù zhāo hū zhe ，tí zhe dēng lóng sì chù sōu xún xī shuài 。duān shuǐ guàn jìn xī shuài de dòng xué lǐ ，yòu fàng qīng jiǎo bù zǎi xì tīng zhe ，zhuī xún táo pǎo xī shuài de shēng yīn 。rèn píng yuè guāng huā yǐng pù le mǎn shēn ，dú zì yī gè rén yě yào zhuī zōng 。jiāng dǎi dào de xī shuài xìng zhì bó bó dì dài dào jīng měi de tīng táng cān jiā xì dòu ，yǔ tā rén de xī shuài jué yī cí xióng ，tíng tái bān de xiǎo lóng xiǎo qiǎo ér tú jīn sè 。ér jīn bú bì zài dù tí qǐ yòu nián qù shì ，yǎ xìng yǐ jīng méi le 。xī shuài zhèng zài wǒ de chuáng xià fā chū dī yín ，zài hán lěng de yè lǐ péi bàn zhe wǒ zhè gū dú de rén āi tàn bēi yín 。

zhù shì

⑴cù zhī ：xī shuài 。⑵tuán （tuán）：lù shuǐ duō 。⑶bǎo chāi lóu ：táng sòng shí xián yáng jiǔ lóu míng 。⑷tǔ huā ：qīng tái ，tái xiǎn 。⑸quàn ：cuī cù 。⑹jī xīn ：yuán zhǐ jī qiǎo gōng lì zhī xīn 。zhè lǐ shì shuō xī shuài wéi “quàn zhī ”ér shà fèi kǔ xīn 。⑺guàn xué ：gǔ shí zhuā xī shuài de yī zhǒng fāng fǎ ，jiāng shuǐ guàn jìn xī shuài xué ，bī pò xī shuài chū lái 。⑻liǎn bù ：jiǎo bù hěn qīng 。⑼huá táng ：jīng měi de tīng táng 。⑽tíng tái ：zhǐ shèng xī shuài de lóng zǐ ⑾lóng qiǎo zhuāng jīn ：yīn lóng zǐ xiǎo qiǎo ér tú jīn sè 。⑿qú ：tā 。

chuàng zuò bèi jǐng

jù jiāng kuí 《qí tiān lè 》yǒng xī shuài de xiǎo xù ，zhāng zī zhè shǒu cí shì sòng níng zōng qìng yuán èr nián （1196）zài zhāng dá kě jiā yǔ jiāng kuí huì yǐn shí ，tīng dào wū bì jiān xī shuài shēng ，liǎng rén tóng shí xiě lái jiāo gěi gē zhě yǎn chàng de 。

shǎng xī /jiàn shǎng

yǒng wù cí zhǔ yào shì jiè wù shū qíng huò tuō wù yán zhì ，bǎ gè rén de qíng gǎn tǐ yàn hé zhì xiàng xuǎn zé jì yù zài suǒ yǒng de jù tǐ kě gǎn de xíng xiàng zhōng ，huà chōu xiàng wéi jù tǐ ，huà wú xíng wéi yǒu tǐ ，ér qiě yào shǐ cí rén de zhǔ guān qíng zhì yǔ tīng yǒng de kè guān wù xiàng hún rán yī tǐ ，mì bú kě fèn 。zhāng zī zhè shǒu cí jiù dá dào le zhè yī jìng jiè 。shàng què xiě tīng dào xī shuài shēng de gǎn shòu 。“yuè xǐ ”wǔ jù ，xī shuài shēng fā chū de dì fāng 。cí rén shǒu xiān kè huà tíng yuàn qiū yè de yōu měi huán jìng 。yè kōng chéng míng ，gāo dà de wú tóng mù yù zài yuè guāng zhī zhōng 。“xǐ ”zì chuán chū qiū yuè míng jìng zhī měi yòng zì chuán shén 。《shī ·zhèng fēng ·yě yǒu màn cǎo 》：“yě yǒu màn cǎo ，líng lù tuán xī 。”máo 《chuán 》：“tuán tuán rán shèng duō yě 。”“tuán ”zì chuán chū lù shuǐ níng jù zhī měi 。bǎo chāi lóu ，běn shì xián yáng gǔ jì ，shào bó céng jiàn kè yú lóu shàng ，gē lǐ bái 《yì qín é 》cí （《shào shì wén jiàn hòu lù 》juàn shí jiǔ ），zhè lǐ jiè zhǐ háng zhōu zhāng dá kě jiā de lóu tái 。zhāng zī zì gōng fǔ （gōng fù ），jiù zì shí kě ，zǔ jí xī qín ，zhāng dá kě dāng shì tā de xiōng dì bèi ，suǒ yǐ xìn shǒu niān lái ，jì yù duì gù xiāng de huái niàn zhī qíng 。qiū shēn ，diǎn chū shí lìng ，zài yī gè měi hǎo de yuè jiǎo lù tuán de qiū yè ，qiáng xià de tái xiǎn shùn zhe qiáng jiǎo pù qù 。“yán ”zì huà jìng tài wéi dòng tài ，yòng zì jí shēng dòng qiǎo miào 。tū rán yī diǎn yíng huǒ ，piāo zhuì qiáng gēn ，zhè jiù shì xī shuài fā chū shēng yīn de dì fāng 。xǔ áng xiāo 《cí zōng ǒu píng 》yún ：“yíng huǒ jù péi chèn 。”suǒ wèi péi chèn ，yòng shì jiào lǐ de yíng huǒ chèn tuō chū tīng jiào lǐ de xī shuài míng shēng ，yòng yíng huǒ zhuì luò de wú guān qíng jiē ，chèn tuō chū xī shuài míng shēng de zhōng xīn tí cái 。kàn yíng huǒ ，tīng xī shuài ，fù yǒu shēng huó qíng qù ，ér zhè zhǒng shēng huó qíng qù shì cóng xián shì de shēng huó zhōng lǐng luè dào de 。《wǔ lín jiù shì 》juàn shí lù zǎi le zhāng zī zì jǐ jì xù de yī nián shí èr yuè yàn yóu cì xù ，tí míng 《zhāng yuē zhāi shǎng xīn lè shì 》，zì xù yún ：“yú sǎo guǐ lín jiōng ，bú zhī shuāi lǎo ，jiē wù qiān biàn ，huā niǎo quán shí ，lǐng huì wú yú 。měi shì yì shí ，xiàng yáng xiǎo yuán ，dài jiào fēng jǐng yǔ rén wéi yī 。”yóu yú zhǎng qī guò zhe yōu yóu shū shì shēng huó de wáng sūn ，zhāng zī duì zhè zhǒng qíng qù yǒu hěn shēn de tǐ huì 。“jìng tīng ”wǔ jù xiě xī shuài de míng shēng hé tīng zhě de gǎn shòu 。“duàn xù ”、“wēi yùn ”shì xī shuài míng shēng de tè diǎn ，“zhuǎn ”zé yǒu yīn diào yì yáng dùn cuò zhī zhì 。“hán ”yǔ “qī yān bēi chén ”shì cí rén tīng lái de zhǔ guān gǎn shòu 。“zhēng qiú lǚ ”yǔ “yīn qín quàn zhī ”，shì cí rén duì xī shuài míng shēng de lǐ jiě hé xiǎng xiàng ：xī shuài míng ，yī shì wéi le qiú lǚ ，èr shì wéi le cù zhī 。《tài píng yù lǎn 》juàn jiǔ bǎi sì shí jiǔ yǐn lù jī 《máo shī shū yì 》wèi xī shuài ：“yōu zhōu rén wèi zhī cù zhī ，dū cù zhī yán yě 。lǐ yǔ yuē ：qù zhī （jí cù zhī ）míng ，lǎn fù jīng 。”pò ，jìn yě ，shà yě ，yǔ yáng wàn lǐ 《tí cháo yīng jìn zhāi 》shī “yòng pò bàn shēng xīn ”de pò zì yòng fǎ xiàng tóng ，yóu yán cù jìn 、cù shà yòng cí jīng dāng 。xī shuài de míng shēng bàn suí hé tuī dòng zhe zhī nǚ fǎng zhī dào xiǎo 。xià què zhuī yì ér shí bǔ xī shuài 、dòu xī shuài de qíng qù ，fǎn chèn jīn rì de gū dú bēi kǔ qíng huái ，chōng mǎn bú shèng jīn xī zhī gǎn 。“ér shí ”wǔ jù ，xiě bǔ xī shuài ，zuì wéi hòu dài cí rén suǒ jī shǎng 。“hū dēng ”èr jù ，kè huà rù wēi 。“rèn mǎn shēn ”èr jù ，yóu wéi gōng xì 。hè shang 《zhòu shuǐ xuān cí quán 》píng lùn shuō ：“xíng róng chù ，xīn xì rù sī fā 。”tā jiāng ér tóng de tiān zhēn huó pō yǐ jí dài zhe zhì qì de xiǎo xīn hé táo qì ，chún yòng bái miáo yǔ yán ，xì xì xiě chū ，gěi rén yǐ shēn lín qí jìng zhī gǎn ，zhōu mì chēng zhī wéi “yǒng wù zhī rù shén zhě ”（《lì dài shī yú ·cí huà 》yǐn ）。“xié xiàng ”èr jù ，xiě dòu xī shuài 。wáng rén yù 《kāi yuán tiān bǎo yí shì 》：“měi qiū shí ，gōng zhōng fēi qiè jiē yǐ xiǎo jīn lóng bì xī shuài ，zhì zhěn hán pàn ，yè tīng qí shēng 。mín jiān zhēng xiào zhī 。”cóng bǔ xī shuài xiě dào dòu xī shuài ，bǔ zú dāng shí qíng shì ，bǐ shì lián guàn ，yī qì hē chéng ，wéi xià miàn de gǎn kǎi xù shì 。“jīn xiū shuō ”sān jù ，jīn xī xiàng jiào ，gǎn kǎi shēn yuǎn 。《shī ·bīn fēng ·qī yuè 》：“shí yuè xī shuài rù wǒ chuáng xià 。”dù fǔ 《cù zhī 》shī ：“cù zhī shèn wēi xì ，āi yīn hé dòng rén 。cǎo gēn yín bú wěn ，chuáng xià yè xiàng qīn 。”jīn rì de jì mò qī kǔ yǔ ér shí de huān lè qíng qù xíng chéng xiān míng de duì bǐ ，zài zhè zhǒng duì bǐ de cì jī xià ，zhèng shì yù yáng hái yì ，yù zhǎn hái shōu ，yù shuō hái xiū ā 。zhāng zī yú chún xī shí sì nián （1187）zì zhí mì gé 、lín ān tōng pàn chēng jí qù zhí ，zài jiā xián jū ，“chàng huái lín quán ”，“ān tián shì jìng ”（jiàn 《wǔ lín jiù shì 》juàn shí suǒ zǎi 《yuē zhāi guì yǐn bǎi yǒng zì xù 》），bú miǎn yǒu gū jì zhī tàn ，suǒ yǐ mò jù yě fēi fú fàn zhī yǔ 。zhè shǒu cí cǎi yòng míng xiàn jié gòu ，suǒ yǐ xiàn suǒ míng xī ，jié gòu píng shí ，suī yùn yòng le jǐ gè diǎn gù ，dàn bìng bú huì sè nán dǒng 。míng jiā diǎn píng “gōng fù 《mǎn tíng fāng 》cí yǒng xī shuài ér ，qīng jun4 yōu měi ，shí shàn cí jiā néng shì ，yǒu guān zhǐ zhī tàn 。bái shí bié gòu yī gé ，xià què jì tuō yáo shēn ，yì zú qiān gǔ yǐ 。”（zhèng wén chāo xiào 《bái shí dào rén gē qǔ 》）

xiàng guān gǔ shī fèn lèi

yǒng wù shī tuō wù yán zhì

zhāng zī jiǎn jiè

zhāng zī ，zì gōng fǔ ，yuán zì shí kě 。yīn mù guō gōng fǔ ，gù yì zì gōng fǔ 。hào yuē zhāi 。jū lín ān （jīn zhè jiāng háng zhōu ），bo jū nán hú 。jīn chuán 《nán hú jí 》shí juàn ，《shì xué guī fàn 》sì shí juàn 。zhe yǒu 《yù zhào táng cí 》yī juàn 。《quán sòng cí 》cún cí bā shí sì shǒu 。yǔ xīn qì jí yǒu chàng hé ，cí fēng yì shāo jìn zhī 。hǎo zuò yǒng wù cí 。
※提示：拼音为程序生成，因此多音字的拼音可能不准确。

作者介绍

张鎡

张鎡，字功甫，原字时可。因慕郭功甫，故易字功甫。号约斋。居临安，卜居南湖。循王张俊之曾孙。隆兴二年（1164），为大理司直。淳熙年间直秘阁通判婺州。庆元初为司农寺主簿，迁司农寺丞。开禧三年（1207）与谋诛韩侂胄，又欲去宰相史弥远，事泄，于嘉定四年十二月被除名象州编管，卒于是年后。张鎡出身华贵，能诗擅词，又善画竹石古木。尝学诗于陆游。尤袤、杨万里、辛弃疾、姜夔等皆与之交游。《齐东野语》载“其园池声妓服玩之丽甲天下”，又以其牡丹会闻名于世。今传《南湖集》十卷，《仕学规范》四十卷。杨万里《约斋南湖集序》云：“初予因里中浮屠德璘谈循王之曾孙约斋子有能诗声，余固心慕之，然犹以为贵公子，未敢即也。既而访陆务观于西湖之上，适约斋子在焉。则深目颦蹙，寒肩臞膝，坐于一草堂之下，而其意若在岩岳云月之外者，盖非贵公子也，始恨识之之晚。”又《进退格寄张功父姜尧章》云：“尤萧范陆四诗翁，此后谁当第一功。新拜南湖为上将，更差白石作先锋。”有《玉照堂词》一卷、《南湖集》、《南湖诗余》。存词80余首。